Kamer niet gediend van mondige burgers?
NRC Handelsblad - Marc Chavannes – Redacteur NRC Handelsblad - 2006-06-17
O P K L A R I N G E N - Marc Chavannes
Sinds jaar en dag zeggen ministers en Kamerleden dat het nodig is de burger meer bij de politiek te betrekken. Niemand spreekt tegen dat er een kloof moet worden gedicht. D66 heeft er een stoet lijsttrekkers aan versleten, met minimaal resultaat. Nederland is nog steeds een land waar burgemeesters door 'Den Haag" worden aangewezen en waar provinciale bestuursvoorzitters Commissaris der Koningin heten, als waren zij afgezanten van de tsaar.
Ruim een jaar geleden trad D66-minister van Bestuurlijke Vernieuwing De Graaf af nadat de Eerste Kamer de gekozen burgemeester had getorpedeerd en herziening van het kiesstelsel geen beter lot te wachten stond. Om de coalitie te redden werd eind maart 2005 een Paasakkoord gesloten waarin CDA en VVD coalitiepartner D66 aan boord hielden door de noodzaak van 'brede bestuurlijke vernieuwing' te belijden. De 'democratische legitimatie' moest worden versterkt.
Sindsdien is het stil geworden rond gekozen burgemeester en referendum. Een Nationale Conventie bestudeert andermaal de inrichting van ons staatsbestel. Een Burgerforum van 140 aselect gekozen Nederlanders buigt zich onder leiding van een tv-theologe over het kiesstelsel - de sfeer zit er goed in, wie weet komen zij wel met een kiesdrempel of een andere beproefde nieuwigheid.
Dromen staat iedereen vrij. Als de enthousiaste deelnemers aan die bijeenkomsten maar niet denken dat Den Haag zit te wachten op hun zorgvuldig uitvergaderde voorstellen. Er zullen in de politiek best voorstanders van deze of gene vondst zijn, maar als een semigepensioneerde senator ook wel eens een naar hem genoemde Nacht wil beleven, wordt het weer niets.
Voorstanders van staatkundige modernisering konden in februari hun hart ophalen toen de Tweede Kamer het eigen Reglement van Orde zo aanpaste dat burgers een onderwerp kunnen agenderen. De Kamer blijft vervolgens vrij daarmee te doen wat hij wil.
Gevolg is dat burgers met minstens 40.000 handtekeningen sinds l mei een 'burgerinitiatief kunnen indienen. Het eerste is al binnen, van Clean Air Nederland, dat in dit geval pleit voor een wettelijk recht op een rookvrije werkplek in de horeca.
De Commissie voor de Verzoekschriften en Burgerinitiatieven heeft de inzending bekeken en afgewezen. Zo dreigt de Tweede Kamer een goede kans te missen het sinds Fortuyn gevreesde kiezersvolk serieus te nemen. Zoals GroenLinkser Duyvendak in januari zei bij de behandeling van het voorstel om een Burgerinitiatief in te voeren: „Het gaat om verkleining van de afstand burger-politiek, om de onderwerpen die wij niet bespreken, om de politieke taboes. Veel burgers voelen zich genegeerd, miskend. Terecht of niet, het is in een democratie ongewenst."
Bij die gelegenheid pleitten de fracties van CDA, WD en SGP met succes voor verhoging van de toelatingsdrempels voor dit opgevoerde petitierecht. Zij menen dat 'de vertegenwoordigende democratie' genoeg signalen uit de maatschappij oppikt en willen niet dat jan en alleman de Kamer van zijn werk houdt. In het oorspronkelijke voorstel, met verve verdedigd door Kamervoorzitter Weisglas, volstonden 15.000 handtekeningen; dat werden er 40.000. Er kwam ook een bepaling dat het Burgerinitiatief over twee jaar opnieuw tegen het licht wordt gehouden.
De Commissie Verzoekschriften stelt nu voor het initiatief tegen roken in café en restaurant niet in behandeling te nemen op grond van een gezochte redenering. De grond voor afwijzing is dat de Kamer in de afgelopen twee jaar een besluit heeft genomen over een kwestie. Weliswaar is er in de gebruikelijke zin van het woord geen besluit genomen, maar de Kamer heeft wel met de minister van Volksgezondheid overlegd over een 'stappenplan op weg naar een rookvrije horeca'. De eet- en drinksector heeft namelijk een uitzondering bedongen op de sinds l januari 2004 wettelijk verplichte rookvrije werkplek. De horeca doet zo weinig voor dat stappenplan dat de minister dreigt met een tabaksverbod, maar het plan loopt tot 2008.
En dan komt de redenering die leidt tot afwijzing. Liefhebbers van gewoon Nederlands, riemen vast. De commissie overweegt „dat de Kamer geen gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om na één van de bovengenoemde algemeen overleggen een uitspraak te doen houdende afkeuring van de uitzonderingspositie van de horeca en/of afkeuring of wijziging van het stappenplan, dat dit geheel van handelingen, daar de Kamer geen moties van instemming pleegt te behandelen, moet worden beschouwd als instemming met de uitzonderingspositie en het stappenplan, laatstelijk bevestigd in juni 2005..."
Kortom, wie niet afwijst, stemt toe en dat is ook een besluit. Dit heeft veel van een smoes van een meerderheid die geen zin heeft het uitgesmeerde stappenbeleid ('We komen er samen wel üif) te onderbreken. In de eerste de beste zaak waarin 63.000 burgers zeggen: kom op, Kamer, een beetje actie graag, gebruikt de Kamer (als hij het voorstel van de commissie volgt) een foefje om te voorkomen dat het pad van pappen en nathouden wordt drooggelegd door mondige burgers.
Overigens is er heel wat gebeurd op kantoor. Wie in de jaren '80 of de vroege jaren '90 aandrong op minder rook, werd aangekeken als een zevendedagsadventist. Dat taboe is intussen gekanteld. Maar gezellig uit eten en drinken gaan betekent in Nederland nog steeds dat je na thuiskomst je hoofd en je kleren voor het open raam moet hangen. Waarom de honderdduizenden die iedere dag werken in die blauwe horecalucht geen recht op een rookvrije werkplek hebben, kan niemand uitleggen. De doemvoorspellingen van de New Yorkse horeca zijn ook niet uitgekomen.
De Kamer, die hier dinsdag over debatteert, speelt niet alleen met de gezondheid van al die indirecte rokers. Hij introduceert een nieuw democratisch lokmiddel en overweegt binnen twee maanden de deur dicht te smijten bij het eerste geval waarin behandeling van zo'n voorstel een beetje lastig kan worden. Signaal: de burger is klant geworden van de overheid, die moet op eigen risico diensten kopen en geen praatjes hebben. Kamerleden die hier aan meewerken moeten niet raar opkijken als de kiezers de volgende keer hun portie weer aan de lijst Fikkie geven.
-----------------------------------------------------------------------
Nawoord van Vader Kennis Centrum:
Het boven in NRC besproken Burgerinitiatief voor een rookvrije horeca werd in de Tweede Kamer dus definitief de nek omgedraaid.
Het rookverbod in de horeca is er echter wel gewoon gekomen, maar nu op initiatief van de regering. Per 1 juli 2008 wordt de Nederlandse horeca rookvrij. Het is nu echter geen burgerinitiatief meer, maar een Regeringsinitiatief.
Ondanks alle regeringsretoriek over “Samen werken, samen leven” en over regeren in dialoog met de samenleving blijkt de Nederlandse politiek daarmee niet gediend van mondige burgers.
Zie voor de ontwikkelingen sinds de publicatie van bovenstaand artikel het dossier “Tabaksbeleid” op de website van de Tweede Kamer:
Dossier Tabaksbeleid - Tweede Kamer
Posts
