29. Kindermishandeling verkeerd benaderd

Financieële Dagblad, 27 juli 2007

Wim Orbons

Onlangs werden we opgeschrikt door twee onderzoeken over kindermishandeling in Nederland. Tot nu toe werd uitgegaan, op basis van buitenlands onderzoek, van 50.000 tot 80.000 gevallen per jaar. Het ene onderzoek (Universiteit Leiden) vond 107.200 gevallen per jaar, het andere onderzoek (Vrije Universiteit Amsterdam) hield het op 160.700.

De verschillen zijn waarschijnlijk het gevolg van de gekozen onderzoeksmethode: professionele informanten (Leiden) dan wel zelfrapportage (Amsterdam). Daarnaast is er nog een belangrijk verschil. De brede definitie van kindermishandeling van Leiden (lichamelijk geweld, seksueel misbruik en diverse soorten van verwaarlozing) werd door Amsterdam nog verder opgerekt. Van verwaarlozing is ook sprake als kinderen onderwijs wordt onthouden, bijvoorbeeld omdat ouders niets doen aan het chronisch spijbelen van hun kinderen.

Deze oprekking is wel een beetje merkwaardig. Als ouders niet verhinderen dat kinderen teveel en te vet eten spreken we niet over kindermishandeling, maar over een opvoedingsprobleem. Dat geldt ook indien kinderen zich schuldig maken aan alcoholmisbruik.

Recent startte Sire een campagne tegen kindermishandeling. Een goede zaak. Alleen wordt onzorgvuldig met de cijfers omgesprongen, en wordt in drie van de vier radiospotjes onterecht gesuggereerd dat de vader (of oom) de dader is van huiselijk en seksueel geweld en wordt de grootste oorzaak van armoede, kindermishandeling, verwaarlozing en misbruik verzwegen. Die oorzaak is echtscheiding. Wel noemt Sire het kindermishandeling als kinderen in armoede opgroeien. Dat is natuurlijk onzin.

Dat geldt ook voor de definitie van huiselijk geweld. Ook die is in de uniforme registratie van de politie een vergaarbak voor allerlei soorten (niet noemenswaardig tot zwaar) geweld in en om huis. Dat kan variëren van (psychisch) geweld tussen partners tot burenruzies en zelfs mishandeling van huisdieren.

Dit systeem geeft niet alleen verkeerde signalen af over de aard en omvang van huiselijk (partner en kind) geweld, het staat daarmee ook een succesvolle aanpak in de weg.

Volgens twee SCP-onderzoekers wordt bijna 60 procent van het huiselijk geweld gepleegd door niet-familieleden. Geweld tussen (ex-)partners vormt ‘slechts’ een kwart van het huiselijk geweld waarvan in Nederlands melding wordt maakt.

Terug naar kindermishandeling. Volgens het Leidse onderzoek gaat het om gemiddeld 19.000 gevallen van lichamelijk geweld, 4700 gevallen van seksueel misbruik, de rest valt onder het vage begrip verwaarlozing. Maar ook de 23.700 concrete gevallen zijn er natuurlijk veel te veel. Minister Rouvoet wil met een campagne vooral het gat dichten tussen de minimaal 107.200 gevallen en de ‘slechts’ 40.000 aangemelde gevallen bij de meldpunten kindermishandeling. Maar dat is ontoereikend.

Rouvoet moet zich concentreren op de zwaarste gevallen. Kindermishandeling moet niet langer met symptoombestrijding (opvoedcursussen, meldpunten, publiekscampagnes enzovoorts) worden tegengegaan, maar geprobeerd moet worden om de oorzaken aan te paken. Preventie boven symptoombestrijding, dat weet iedereen. Politici kennelijk niet.

Echtscheiding noemen we geen kindermishandeling, ook het negeren van omgangsregelingen door meestal moeders betitelen we niet als kindermishandeling, maar de gevolgen van scheiding en het negeren van omgangsregelingen zijn wel vele malen groter voor kinderen dan wanneer ouders een enkele keer een corrigerend tik geven of niets ondernemen tegen spijbelen. Als we naar de scheidingscijfers en de gevolgen kijken verdient een paternalistische houding tegenover scheiding de voorkeur boven een liberale houding.

Risico op kindermishandeling is in éénoudergezinnen bijna vier keer en in stiefgezinnen twee keer zo groot als in traditionele gezinnen, zo blijkt uit de onderzoeken. Opmerkelijk is dat geen relatie wordt gelegd tussen scheiding en kindermishandeling. Sterker, het woord scheiding komt niet één keer voor in de onderzoeksrapportages. Het lijkt erop dat we het vage begrip ‘in het belang van het kind’ uit het familierecht wel heel belangrijk vinden in de communicatie maar dat het belang van de volwassenen in de praktijk de hoogste prioriteit heeft.

Wim Orbons, voormalig bestuurder van gezondheidszorgorganisaties

28. Vakantiebranche stort zich nu ook op alleenstaande moeders en vaderloze kinderen

'Je zat de hele tijd te flirten, papa'

Brabants Dagblad - door Frouke Tamsma - Maandag 6 augustus 2007

OUDDORP - Het is nog rustig, deze zonovergoten ochtend in het Cirkel-paviljoen op Camping Port Zélande. Een groepje kinderen speelt bij een waterpomp, ouders smeren boterhammen voor de ruime bungalowtenten. Ergens klinkt zacht een radio. Het enige dat deze camping onderscheidt van een andere is dat in elke tent maar één ouder slaapt.

"Ik ben gescheiden." De 31-jarige Erik van Dijk uit Schiedam, vader van Vereline (10) en Mees (8), zegt het bijna als een bekentenis. Hij zit met twee single-moeders om een blauwe campingtafel. "Twee jaar geleden ging ik met mijn kinderen naar een gewone camping. Maar daar vond men mij 'fout', ik werd met de nek aangekeken. Hier bij Cirkel heb ik vanaf dag één het gevoel welkom te zijn."

Alle 33 tenten van Cirkel Vakanties, specialist in eenouderreizen, zijn volgeboekt dit zomerseizoen. Kinderen worden hier niet bestookt met lastige vragen als 'Waar is jouw vader?' De ouders vinden begrip en steun bij elkaar.

Twee tenten naast die van Erik zit Corinne Hinloopen (42) uit Kortenhoef aan tafel met dochter Lieke (12). Zoon Niels van vijftien zit ijverig een leger miniatuurpoppetjes te schilderen, terwijl Wichert van negen verderop in het tropisch zwemparadijs ronddobbert. Hier komt ieder gezinslid aan zijn trekken.

Wel wat anders na die mislukte vakantie op een normale camping. "Ik vond totaal geen aansluiting bij die gezinnen", herinnert Corinne zich. "Hier vraag ik heel makkelijk aan een buurman of -vrouw of die even op mijn kinderen wil passen, maar dáár wilde ik die gezinnen niet met mijn problemen belasten. Ik heb me veertien dagen heel ongelukkig en alleen gevoeld."

De meeste campingbezoekers zijn gescheiden ouders, maar ook weduwen en weduwnaars melden zich aan. "Ik sta er 24 uur per dag helemaal alleen voor", verzucht Erna Holleman (39) uit Roosendaal, wier man viereneenhalf jaar geleden overleed. "Maaike was toen vier maanden oud."

Op Camping Port Zélande kan ze haar accu weer opladen. "Hier worden allerlei activiteiten georganiseerd, waar Maaike enthousiast aan meedoet. Heb ik mooi even tijd voor mezelf."

Ook veel kinderen maken een moeilijke periode door, weet Sylvana Stok van het activiteitenteam. Bij de één zijn de ouders net met knallende ruzie uit elkaar gegaan, bij de ander is een vader of moeder overleden. "Sommige kinderen klampen zich tijdens zo'n week helemaal aan je vast", vertelt Stok. "Je bent even een vertrouwd persoon voor ze. Als er bij het afscheid een paar traantjes worden gelaten, is dat voor mij het mooiste compliment."

Single-ouders op vakantie lopen tegen allerlei praktische problemen aan. Van een lange, hete autorit in je eentje met een stel jengelende kinderen op de achterbank word je niet vrolijk. Daarom verzorgen sommige reisorganisaties ook het vervoer naar verre bestemmingen voor single-ouders. En voor kampeerders staat de tent al klaar. "Op normale campings kunnen de ouders vaak niet eens naar de wc", weet directeur Rien van Duppen van Cirkel Vakanties. "Het gebouwtje staat te ver weg en ze willen hun kind niet alleen achterlaten. Wij houden daar rekening mee." Van Duppen gelooft dat zijn reisorganisatie ouders over de streep trekt die anders nooit aan een vakantie zouden beginnen.

Wel ziet Van Duppen vooral moeders op de campings. Vaders kiezen vaak voor een ander soort vakantie met hun kinderen. "Die huren liever een kast van een villa. Waarschijnlijk om hun schuldgevoel te compenseren. Maar voor die kinderen is dat natuurlijk niet leuk."

Soms staan beide ouders na elkaar op de camping. "Vader komt eerst een weekje en dan de moeder. Dat heeft voor de kinderen het voordeel dat ze in een vertrouwde omgeving zijn."

Ook de single-ouder die niet van kamperen houdt, kan uit de voeten. Een greep uit het grote aanbod aan binnen- en buitenlandse bestemmingen voor eenoudergezinnen: natuurvakanties in Zuid-Frankrijk, slapen in een hostel op Texel, rondreis door Zuid-Afrika, wildwatervaren in de Spaanse Pyreneeën, skiën in Oostenrijk (inclusief een crèche voor als vader of moeder op de piste is).

Niet zelden bloeit tijdens zo'n eenouderreisje een romance op. Gezeten op schoot kan Vereline haar vrijgezelle vader Erik tenminste goed in de gaten houden. "Ik vind je wel stout hier, papa. Gisteravond zat je de hele tijd te flirten."

'Hier vraag ik heel makkelijk aan de buren of die even op mijn kinderen willen passen'